DENEME NEDİR? DENEME ÖRNEKLERİ

 Deneme Nedir?

Yazarın herhangi bir konuda kişisel görüşlerini ispatlama amacı gütmeden kendi kendine konuşur gibi dile getirdiği yazı türüne deneme denir. Yazar, deneme türünde özgürce seçtiği bir konuda duygularını ve düşüncelerini samimi bir üslupla anlatır. Deneme türünde öznel bir bakış açısı hakimdir.

Deneme türü hakkında kısaca bilgi verdikten sonra aşağıda Nurullah Ataç’ın YKY’den çıkmış olan “Karalama Defteri- Ararken” adlı eserinden deneme örnekleri sunacağız.

Deneme Örneği 1

-Kişileri roman okumayı sevenlerle roman okumayı sevmeyenler diye ikiye ayırabiliriz. Roman okumayı sevmeyenlerden bir hayır gelmez demiyorum, büyük işlere asıl onların giriştiğini söyleseler ona da inanırım. Ama ben hoşlanmam onlardan. Kendilerinden çıkamaz, başlarından geçmemiş şeyleri geçmiş sayamaz, kendilerini başka kimsenin yerine koyamazlar. Bir tek yaşayışları vardır, ömürlerine binbir kişinin yaşayışını sıkıştıramazlar. Her şeyi anlamaya çalışırlar. Her şeyi anlarlar da kişioğlunun karşısında bir anlayışsızlıkları vardır.

Acıdıkları olur, ama acımak da iki türlüdür. Biri üstünlükten gelen acıma ki gururla, bir çeşit bayağı sevinçle karışıktır; öteki ise karşımızdaki kimsenin acısını kendimizde imiş gibi duyarak acımak. Roman okumayı sevmeyenlerde işte bu duygu, karşılarındakinin acılarını paylaşma gücü yoktur. Onların acımalarında bile bir türlü kurtulamayacakları bir sertlik sezilir. Bir suçu bağışlayabilirler; ama sevgisizce, anlayışsızca bağışlarlar; suçunu bağışladıkları kimseye yukarıdan baktıklarını, o suçu kötü gördüklerini sezdirmemek ellerinden gelmez. (...)

 

Deneme Örneği 2

(...)

Yıkıcı adam, yani yıkmak isteyen, yıkayım diye çırpınan adam vardır. Hiçbir şeye inanmaz o. Güzellik kavramaz onu. Hayranlık nedir bilmez. Ben öylesine bir insan olmadığımı gösterdim sanıyorum. Hayran olurum, hem de azdır benim kadar hayran olan. Kimi ölmüş, kimi sağ, nice şairlerimize olan saygımı, adlarını anar, yazılarını okurken nasıl duygulandığımı beni tanıyanların hepsi bilir; hayran olduğum, yahut sadece beğendiğim şairler için kavgadan da çekinmem, alaya alınmaktan da korkmam. Ama bir de beğenmedim mi, istedikleri kadar menfi adam desinler, yıkıcı desinler, gene de beğenmem.

 

Deneme Örneği 3

Baki Efendi en sevdiğim şairlerdendir; bence Osmanlı Devleti'nin en ulu şairi odur. Nedim’in bir hoş edası, Galip’in bir derinliği, hiç olmazsa bizde derinlik duygusu uyandıran bir hali vardır; Nefi’de bizi saran, sanki ayağımızı yerden kesen esrikleyici bir hava buluruz. Ama Baki’nin şiirini okurken duyduğum saygıyı öteki şairlerimizin birini okurken duyamadım. Baki divanını açınca bir hakan katına çıkmış gibi oluyorum. (...)

 

 

 

 

 

AÇIKLAYICI ANLATIM - ÖRNEK METİNLER

 Açıklayıcı Anlatım Nedir? 

“Açıklama” sözcüğü “bir konuyla ilgili bilgi verme, bilinmeyen bir durumu izah etme” anlamına gelir. Açıklayıcı anlatım ise bir durum, bir olay ya da bir kavram hakkında okuyuculara bilgi verme amacı taşıyan bir anlatım biçimidir.

Açıklayıcı anlatımda okuyuculara bilgi verilir ve bu bilgiler bilimsel veriler ve güvenilir kaynaklar aracılığıyla ispatlanır. Bu anlatım tekniğinde nesnel bir bakış açısı vardır.

Açıklayıcı Anlatıma ilişkin Örnekler:

-Duyguların, düşüncelerin, imgelerin okuyanlar üzerinde estetik bir etki bırakacak biçimde söz ya da yazıyla anlatılması sanatına edebiyat denir. Arapça “edep” sözcüğünden türetilen bir kavram olan “edebiyat” duyguların, düşüncelerin sanatlı ve etkileyici bir biçimde ifade edilmesidir. Edebiyatın biricik amacı estetik ve güzelliktir ve edebiyatta konunun ne olduğundan çok nasıl dile getirildiği önemlidir.

 

-İlk ve ortaöğrenim hayatını Trabzon’da geçiren Bedri Rahmi, daha sonra İstanbul Güzel Sanatlar Akademisini bitirmiştir. İki sene boyunca Paris’te de yaşayan sanatçı yurda döndükten sonra akademiye öğretim üyesi olarak girmiştir. Şiir ve resim onun hayatında mühim bir yer tutmuştur. Halk edebiyatına büyük bir ilgi duyan sanatçı halk edebiyatının birçok unsurunu da sanatına yansıtmıştır.

 

-Varoluş, varlık, ahlak, iyilik, bilgi, gerçek ve güzellik konularıyla yakından ilgilenen felsefe, “düşünme sanatı” olarak da tanımlanır. Varlık, bilgi ve değer üzerinde duran felsefede cevaplardan çok sorular önemlidir. Soru sormak ve sorgulamak felsefenin ana omurgasıdır.

 

-Bilginin kaynağını araştıran, doğru bilgiye ulaşma yöntemlerinin üzerinde duran disipline epistemoloji adı verilir. Epistemolojiye kısaca “bilgi felsefesi” de denir. “Bilgi nedir?” sorusunu temel alan epistemolojide bilginin kaynağı ve türleri üzerinde de durulur.

 

-Kısaca “geçmiş zamanın incelenmesi” olarak da adlandırılabilen tarih bilimi, geçmişte yaşamış insan topluluklarının faaliyetlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini neden-sonuç ilişkisi içerisinde, yer ve zaman göstererek anlatır. Tarih biliminde elde edilen bilgiler belgelere dayandırılır ve bilgiler tarafsız bir bakış açısıyla aktarılır.

ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM - ÖRNEK METİNLER

 Öyküleyici Anlatım Nedir? 

Amacın okuyucuyu bir olay içinde yaşatmak olan öyküleyici anlatımda hareketli bir yaşam kesiti bir olaya bağlı olarak anlatılır. Başka bir deyişle öyküleyici anlatımda bir olay akışı vardır ve olaylar bu teknikte üst üste gelişir. Öyküleyici anlatımda durağanlık yoktur, sürekli hareket vardır.

Öyküleyici Anlatıma İlişkin Örnek Metinler

-Doktor, annemin özürlerini geçiştirerek başımı okşadı ve harika bir çocuk olduğumu söyledi. Daha sonra beni zaman zaman ziyaret etti ve yıllarca gelişimimi merakla takip etti.

-Avukat, kağıtları eline aldı ve nineyi sandalyeye oturttu. Kağıtları bir bir gözden geçirdikten sonra “Çok güzel bunlar. Elimden geleni yapacağım inşallah. Kitabı tanıdığım bir yayınevine göndereceğim.” dedi. On gün sonra ninenin kapısını çaldı avukat.

-Bu arada Sinan’ın dülgerlikte ve yapı işlerinde yetenekli olduğu görülünce onu saray mimarlarının yanına çırak olarak yolladılar. Delikanlı orada yıllarca çalıştı, mimarlığın bütün inceliklerini öğrendi. Sonra usta oldu ve ocağa tam bir yeniçeri olarak yazıldı.

-Yağmur damlaları pencereye vuruyor ve gök gürlüyordu. Yağmurun şiddeti giderek artıyordu. Yarın sınavım olduğu için annemlerle gidememiştim. Aniden ev telefonu çaldı. Koşarak yukarı çıktım. Telaşla telefonu açtım. Arayan annemdi.

-Yirmi dakika sonra, adam cezvelerin altındaki ateşi kapattı. Birinci cezveden patatesi çıkardı ve bir tabağa koydu. İkincisinden yumurtayı çıkardı, onu da bir tabağa koydu. Daha sonra son cezvedeki kahveyi bir fincana boşalttı.

MAKALE NEDİR? MAKALE ÖRNEKLERİ

 Bu yazımızda metin türlerinden öğretici metinler kapsamında değerlendirdiğimiz makale türünü ele alacağız ve makale örneklerinden kesitler sunacağız. 

Makale Nedir? 

Okuyucuya bilgi vermek amacıyla yazılan, nesnel bir bakış açısının hakim olduğu yazı türüne makale denir. Makale türünde anlatılanlar bilimsel veriler ve sağlam kaynaklar aracılığıyla kanıtlanmaya çalışılır. Anlatım biçimlerinden açıklayıcı anlatımın benimsendiği bu yazı türü alanında uzman kişiler tarafından kaleme alınır. 

Makale Örnekleri 

-“Atatürk, Türk kültür ve sanatını tanıtmak için de çok çalışmıştır. Bu konuda araştırmalar yapılmasını, sergiler açılmasını ve kongreler düzenlenmesini sağlamıştır. Sanatçı yetiştiren kurumlar açmış; Avrupa’ya resim, heykel ve müzik öğrenimi görmeleri, çağdaş Türk sanatını geliştirmeleri için gençler göndermiştir.”

 

-“Gösteri sanatları hangileridir? Tiyatro bir gösteri sanatıdır, bizim toplumumuza ait geleneksel orta oyunu ve Karagöz de bir gösteri sanatıdır. Yüzyıllardır çeşitli şekillerde süregelen bu gösteri sanatları, toplumların ortak iletişim ve etkileşimlerine zemin oluşturmuştur.”

 

-“Karada ya da denizde yaşayan canlılar arasında, tek başına en yüksek sesi çıkarabilen mavi balina olsa da toplu haldeyken en yüksek sesi çıkaran hayvanlar karideslerdir. Bir araya gelmiş karideslerin gürültüsü sağır edici düzeyde, 246 desibele eşittir. Sesin suyun altında beş kat daha hızlı hareket ettiği düşünülürse karideslerin gürültüsü, kalkış yapan bir jetin çıkardığından daha yüksektir.”

 

-“Vücudun büyümesi, yenilenmesi, çalışması için gerekli olan enerji ve besin ögelerinin her birinin yeterli miktarda alınması, vücutta uygun şekilde kullanılması durumuna “yeterli ve dengeli beslenme” denir. Yaşam için elliye yakın besin ögesine gereksinim olduğu ve insanın sağlıklı büyüme ve gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için bu ögelerin her birinden günlük ne kadar alınması gerektiği belirlenmiştir. Bu ögelerin herhangi biri alınmadığında, gereğinden az ya da çok alındığında büyüme ve gelişmenin engellendiği ve sağlığın bozulduğu bilimsel olarak ortaya konmuştur.”

 

-“Yaşamımızın yaklaşık üçte biri uykuda geçer. Vücudumuzun, özellikle de beynimizin sağlıklı çalışması için uyumaya ihtiyaç duyarız. Yapılan araştırmalar gün içinde edindiğimiz bilgileri uyurken düzenlediğimizi ortaya koyuyor. Bu nedenle bilim insanları uykunun öğrenmede ve zekâ gelişiminde önemli bir rolünün olduğunu düşünüyorlar. Araştırmalar yeterince uyumayan kişilerin hafızalarının zayıfladığını ve öğrenme güçlüğü çektiklerini gösteriyor.”

ANLATIM BİÇİMLERİ TEST 1

 

1) Meşe, toprağa çok sağlam tutunan bir bitkidir. Bastığı yerde kalın kütükler oluşturur. Bunlardan çıkan kök örgüsü, dal budak saldığı yeri sıkıca kucaklar. Bu kütükler meşenin sigortasıdır. Onlar sayesinde nice kurak yıllara dayanıp gider.

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) Tartışmacı          B) Betimleyici            C) Açıklayıcı                   D) Öyküleyici

 

2) Evde ise bir tek odun bile yok. Babam öfkelendi. İsmail eline baltayı aldı, önüne eşeği kattı. Diz boyu karda bata çıka uzaklaştı gitti. Bir iki saat sonra bir yük odunla döndü.

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi ağır basmaktadır?

A) Betimleyici           B) Öyküleyici              C) Tartışmacı            D) Açıklayıcı

 

3) Orada boyu otuz metreden uzun, dalları budaklarıyla görkemli, endamlı, gösterişli bir meşe ağacı var. O meşe ağacının üst dalları arasında serçeler ve diğer kuşlar yuva yapmış. Davar sürüsü ise öğle sıcağında onun koyu, serin gölgesinde uyurdu.

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi ağır basmaktadır?

A) Öyküleyici            B) Tartışmacı            C) Açıklayıcı            D) Betimleyici

 

4) İnsansı robotlar, görünümleri insana benzeyen robotlardır. Bu robotlar insanların hareketleri ve becerileri örnek alınarak geliştirilir. Günümüzde farklı ülkelerde geliştirilen pek çok insansı robot var. Bunlardan birisi de ASIMO... ASIMO, Japonya'daki bir otomobil firması tarafından geliştirilmiş bir insansı robot.

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) Açıklayıcı            B) Tartışmacı          C) Öyküleyici             D) Betimleyici

 

5) Sabah erkenden kalktım. Bahar gelmiş, çiçekler açmıştı. Pencereyi açtım ve dışarı baktım. Muhteşem bir hava vardı. Vakit kaybetmeden kahvaltımı yaptım. Çantamı aldım ve yola koyuldum.

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi ağır basmaktadır?

A Betimleyici          B) Öyküleyici            C) Açıklayıcı              D) Tartışmacı

 

6) Hava öylesine sıcak ve durgundu ki! Yaprak kımıldamıyordu. Bozcaada’nın bu yakasından pek bir gemi de geçmiyordu. Bu yüzden denizin üstü de çarşaf gibiydi. Çocukların ağacı, bu ortam içinde, kumsalda öylesine göz alıcı bir görünüme bürünmüştü ki!

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi ağır basmaktadır?

A) Öyküleyici             B) Açıklayıcı            C) Betimleyici             D) Tartışmacı

 

7) En güzel, doğru Türkçenin, yaygın bir iletişim aracı olan televizyon kanallarından halkımıza sunulması gerekirken dilimizin tam anlamıyla linç edildiğine tanık oluyoruz. Hemen her yerli dizide, sanatçıları yöresel dilde konuşturmak yaygın hale gelmiş durumda. Diziler bu konuda adeta yarışıyorlar. Anadolu halkının kendi şivesiyle konuşması doğal ama gerekli ve doğru olan halkımızın iletişim araçlarıyla doğru ve güzel Türkçeye özendirilmesi değil midir?

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) Açıklayıcı            B) Öyküleyici              C) Betimleyici                D) Tartışmacı

 

8) Paten öğrenmeye öncelikle denge çalışmaları ile başlanır. Patenler ile ayakta dengeli bir şekilde durulabilmesi için patenler yerde giyildikten sonra ayağa yavaşça kalkılmalı, bu aşamada bir destekten yardım alınmalıdır. Ayakta dururken patenler “V” harfi şeklinde olmalı ve topuklar birbirine dayanmalıdır.

Yukarıdaki metinde hangi anlatım biçiminden yararlanılmıştır?

A) Karşılaştırma            B) Tanımlama               C) Tartışmacı                 D) Açıklayıcı

9) Yazar, bu anlatım tekniğinde karşıt görüşü çürütmeye, kendi görüşünü okuyucuya kabul ettirmeye çalışır. 

Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde bu anlatım tekniğine örnek bir metin vardır? 

A) Doku mühendisliği, hasar görmüş dokuların onarılmasını amaçlayan bir bilim dalıdır. Canlıya ait bir dokudan alınan hücreler laboratuvar ortamında çoğaltılır. Bu aşamadan sonra oluşan doku vücuda nakledilir. 

B) Yeryüzündeki su kaynaklarından sıcaklığın etkisi ile buharlaşan su, gaz hâle geçer ve su buharını oluşturur. Atmosferdeki su buharı yağmur, kar, dolu, çiy, sis veya kırağı gibi hava olaylarının gerçekleşmesinde etkilidir. 

C)Geri dönüşümün ülke ekonomisine birçok katkısı vardır. Sanayi tesislerinin ham madde ihtiyacını karşılaması, enerji tasarrufu sağlaması, istihdamın artmasına katkı sağlaması, doğal kaynakların korunmasına yardımcı olması bu katkılardan birkaçıdır. 

D) Öykü ve roman türünde eserler okumanın insana hiçbir yarar sağlamadığını, bunların boş bir uğraş olduğunu düşünenler büyük bir yanılgı içerisinde olup, yavan ve sığ bir bakış açısına sahip olan insanlardır. Böyle düşünen insanlar okuma eyleminden yeteri kadar tat da alamazlar. Oysaki öykü ve roman okumak, insanın hayal gücünü geliştirmesinin yanında dilsel becerilerini de geliştirir. 

UYARI: ANLATIM BİÇİMLERİ  5, 6, 7, ve 8. sınıflara yönelik bu testimizi öğretmenlerimizin ve öğrencilerimizin derste kullanabilmeleri amacıyla hazırlamış bulunmaktayız. Bu testin herhangi bir internet sitesinde yayınlanması ve ticari amaçlarla kullanılması kesinlikle yasaktır. Bu testin ticari amaçlarla kullanıldığının tespiti halinde gerekli yasal işlemler yapılacaktır.

Cevap Anahtarı: 1) C      2) B      3) D       4) A        5) B         6) C         7) D         8) D 

TARTIŞMACI ANLATIMA ÖRNEK PARAGRAFLAR

 Tartışmacı Anlatım Nedir? 

İki karşıt görüşün verildiği, yazarın kendi düşüncesini savunup karşıt görüşü çürütmeye çalıştığı anlatım biçimine tartışmacı anlatım denir. Yazar bu anlatım biçiminde karşıt görüşü ve kendi görüşünü ortaya koyar ve karşıt görüşü verdiği örneklerle çürütmeye çalışır.

 

Tartışmacı Anlatım Metin Örnekleri

-Kötü davranışları yaşın küçüklüğüne ve yapılanın önemsizliğine bakarak hoş görmek tehlikeli bir eğitim yoludur. Çocukta egemen olan doğadır. Hem hırsızlığın çirkinliği, çalınan şeye göre değişmez ki. Ha elma çalmışsın, ha para. “Elma çaldı, ama kasadan para çalmak aklına bile gelmez” diyenlere benim diyeceğim şudur: “Elmayı çaldıktan sonra niçin parayı da çalmasın?”(Montaigne / Denemeler)

 

-Hepimiz eleştirilmekten kaçarız. Oysa tam aksine bunu kendiliğimizden istememiz, gelin bizi eleştirin dememiz gerekir. Hele eleştirme bir ders değil de bir karşılıklı konuşma gibi olursa... Biri çıkıp bizim düşüncemizin tersini söyledi mi onun doğru söyleyip söylemediğine değil, doğru yanlış kendi düşüncemizi savunmaya bakarız. Bizi düzeltmek isteyene kollarımızı açacak yerde yumruklarımızı gösteririz. (Montaigne / Denemeler)

 

-Ne yazık ki yapmanın zor, yıkmanın kolay olması ucuz başarılar elde etmek hevesinde olan insanları yıkıcı olmaya teşvik ediyor. Yıkmak da başarı mıdır, diyeceksiniz. Öyle görünür şüphesiz. Ama yerine bir şey yapmaya gücü yetmeyenlerin yıkıcılığı, sadece bir varlığı ortadan kaldırmakla sonuçlanır. Bu da marifet değildir. Onun için ancak yapmak uğrunda yıkmanın bir manası olabilecektir. Bu da bilgili insanların elinde, cahillerin değil; bir şey yapmaya muktedir insanlar tarafından düşünülüp taşınılarak yapılırsa faydalı sonuçlar doğurabilir.  (Şevket Rado / Saadet Yolu)

 

-“Güleriz ağlanacak halimize.” diyen şair, emin olunuz ki, hata ediyor. Ağlanacak bir hal karşısında ağlamaya kalkan adamdan hiçbir fayda gelmez. Fakat gülümseyen adamda ümit vardır. Bu halin bir çaresini bulacak demektir. (Şevket Rado / Eşref Saati)

CÜMLEDE ANLAM TEST 3

 

1)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öz eleştiri yoktur?

A) Zaman yönetimi konusunda daha stratejik davranmalıyım.

B) Bu sene tembellik yapıp çok az kitap okudum, gelecek sene daha çok okumalıyım.

C) Projemizde gözden kaçırdığımız yerler var mı diye incelemelerde bulunuyorum.

D) Düzenli olma konusunda daha çok eksiğim var.

 

2) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öneri anlamı yoktur?

A) Matematikte başarılı olmak istiyorsan konuları günü gününe tekrar etmelisin.

B) Masadaki kitapları kütüphaneye düzenli bir şekilde yerleştir.

C) Üst raftaki tencereyi alabilmek için sandalyeyi kullanmalısın.

D) Güne daha enerjik başlamak için uyku düzenine dikkat etmelisin.

 

3) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde varsayım anlamı yoktur?

A) Tüm soruları doğru yanıtladığını düşün.

B) Farz et ki şimdi İstanbul’a gideceğiz.

C) Bugün veya yarın Sakarya’ya gidebiliriz.

D) Bir an için ıssız bir adaya düştüğünüzü hayal edin.

 

4) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özlem (hasret) anlamı yoktur?

A) Ah gençlik yıllarım... Bir daha gelmez ki.

B) Ey güzel Ankara! Burnumda tütüyorsun.

C) Eski ramazanların tadı bir başkaydı.

D) Sen eskiden böyle değildin, çok değiştin.

 

5) Benim cennet memleketim, Sivas’ım var.

Yukarıdaki cümlede aşağıdaki anlamlardan hangisi vardır?

A Özlem.        B) Beğenme          C) İstek.        D) Sitem

 

6) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sitem anlamı yoktur?

A) Davete herkesi çağırmışsın ama bir tek beni çağırmamışsın.

B) O gün herkese selam verdin ama bir tek bana selam vermedin.

C) Nasıl da vefasız çıktın, beş yıldır hiç arayıp sormadın.

D) Soruları daha dikkatli okumanda fayda var.

 

7) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde olasılık anlamı vardır?

A) O raporu yarın gelecek olan heyete sunabiliriz.

B) Farz et ki haziran ayında kar yağıyor.

C) O, yarın mutlaka burada olur.

D) Ayşe, yola çıkalı bir saat oldu, şimdiye varmış olmalı.

 

8) Yemeğin daha lezzetli olmasını istiyorsan bol bol baharat katmalısın.

Yukarıdaki cümlede aşağıdaki anlamlardan hangisi vardır?

A Emir.         B) Olasılık.          C) Öneri.          D) Kesinlik

 

9) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ön yargı anlamı vardır?

A) Ne kadar anlatırsak anlatalım o çocuk bu konuyu anlamaz.

B) Sabahtan akşama kadar top peşinde koştun.

C) Başarılı olmak istiyorsan düzenli olmalısın.

D) Zaman yönetimi konusunda ciddi eksiklikleri var.

 

10) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yakınma anlamı yoktur?

A) Her fırsatta dilimizin önemini açıklar dururuz ama yazılarımızda dilimize gereken önemi vermeyiz.

B) Anlaşılmaz bir Türkçe ile yazan yazarlarımız var.

C) İki yıldır bu sorunun çözülmesini bekliyoruz ama ne gelen var ne de giden.

D) Bu olayın altından da o çıkmazsa ben bir şey bilmiyorum.

UYARI: Cümlede Anlam 5, 6, 7, ve 8. sınıflara yönelik bu testimizi öğretmenlerimizin ve öğrencilerimizin derste kullanabilmeleri amacıyla hazırlamış bulunmaktayız. Bu testin herhangi bir internet sitesinde yayınlanması ve ticari amaçlarla kullanılması kesinlikle yasaktır. Bu testin ticari amaçlarla kullanıldığının tespiti halinde gerekli yasal işlemler yapılacaktır.

 

Cevap Anahtarı: 1) C      2) B      3) C       4) D      5) B       6) D     7) A       8) C       9) A      10) D 

 

 

 

10 Tane Karşılaştırma Cümlesi

 En az iki varlığın, kavramın ya da durumun benzerliklerini, farklılıklarını ortaya koyan cümlelere karşılaştırma cümleleri denir. Karşılaştırma cümlelerinde “gibi, kadar, göre, en, fazla” gibi sözcüklere yer verilir.

Karşılaştırma Cümlelerine Örnekler (10 tane karşılaştırma cümlesi)

1)Teknoloji bağımlılığı en az madde bağımlılığı kadar tehlikeli bir bağımlılıktır.

2) Toplum yaşantısına iyimserler, kötümserlerden daha fazla katkı sunarlar.

3) Denemede yazar kişisel görüşlerine yer verirken, makalede yazar kişisel görüşlerine yer vermez.

4) Hayata pozitif bakan insanlar diğerlerine göre daha enerjik olurlar.

5) İyimser insanlar her şeyde olumlu bir taraf görmeye çalışırken kötümser insanlar hep olumsuzlukları görmeye çalışır.

6) Yazar bu eserinde diğer eserlerine göre daha sade bir dil kullanmıştır.

7) Yazarın bu eseri diğer eserlerine göre daha fazla ses getirmiştir.

8) Yazarın eserleri içerisinde kalıcı olmayı başarabilen tek eseri okuduğunuz bu romandır.

9) Yazar sanatsal eserlerinde daha ağır bir dil kullanırken yazdığı öğretici metinlerinde yalın bir dil kullanmıştır.

10) Okumada anlayamadığımız yerleri tekrar okuma imkanımız varken dinlemede anlayamadığımız yerleri tekrar dinleme imkanımız her zaman olmayabilir.

UYARI: Bu içeriğin herhangi bir internet sitesinde yayınlanması ve ticari amaçlarla kullanılması kesinlikle yasaktır. Bu içeriğin ticari amaçlarla kullanıldığının tespiti halinde gerekli yasal işlemler yapılacaktır. 

 

Tanım Cümleleriyle İlgili Örnek Sorular

 

Tanım Cümleleriyle İlgili Örnek Sorular

1) Aşağıdaki cümlelerden hangisi tanım cümlesidir?

A) Denemede konu sınırlaması yoktur.

B) Denemede öznel anlatım benimsenir.

C) Yazarın kişisel görüşlerini anlattığı yazı türüne deneme denir.

D) Denemede anlatılanları kanıtlama zorunluluğu yoktur.

Çözüm: Tanım cümlelerini tespit etmek için “... nedir?” ya da “... kimdir?” sorularını sorarız. Bu soruda tanım cümlesini bulmak için “Deneme nedir?” sorusunu sorarız. Bu soruya cevap veren seçenek ise C seçeneğidir. Cevap: C

 

2) I. Hayattaki çoğu olaya olumlu bakmaya, olayları olumlu açılardan değerlendirmeye iyimserlik denir.

    II. Hiç kuşkusuz iyimserler de zaman zaman kötümser olurlar.

    III. Kötümser insanlar çevrelerinde sinerji yaratamazlar.

    IV. İyimser insanlar geleceğe ilişkin olumlu tasarımlar geliştirir.

Numaralanmış cümlelerden hangisi tanım cümlesidir?

A I.               B) II.              C) III.            D) IV

Çözüm: “... nedir?” sorusuna cevap verebilen tek cümle I numaralı cümledir. (İyimserlik nedir?)     Cevap: A

 

3) (I) Bir cisimde biriktiği kabul edilen enerjiye potansiyel enerji denir. (II) Örneğin bir cismi bulunduğu yerden alıp daha yüksek bir yere koyduğunuzda potansiyel enerjisi artar. (III) Birikmiş enerji hareket enerjisine dönüşür. (IV) Hareket enerjisine de kinetik enerji denir.

Numaralanmış cümlelerden hangileri tanım cümlesidir?

A I ve II.       B) I ve III.          C) I ve IV.         D) III ve IV

Çözüm: “... nedir?” sorularına cevap veren I ve IV numaralı cümlelerdir. I numaralı cümle “Potansiyel enerji nedir?” sorusuna cevap verirken, IV numaralı cümle “Kinetik enerji nedir?” sorusuna yanıt verir.       Cevap: C

UYARI: Bu içeriğin herhangi bir internet sitesinde yayınlanması ve ticari amaçlarla kullanılması kesinlikle yasaktır. Bu içeriğin ticari amaçlarla kullanıldığının tespiti halinde gerekli yasal işlemler yapılacaktır. 

 

 

BETİMLEYİCİ ANLATIM-ÖRNEK METİNLER

 Bir varlığı, bir durumu ayırt edici nitelikleriyle okuyucunun gözünde ve zihninde canlandıracak bir biçimde anlatma tekniğine betimleyici anlatım denir. Betimleyici anlatımda gözlem ve görsellik esastır ve bu anlatım biçiminde olaya yer verilmez. Betimleyici anlatım “sözcüklerle resim çizme sanatı” olarak da adlandırılır.

Aşağıda Abbas Sayar'ın “Yılkı Atı” adlı eserinden betimleyici ögelerin ağır bastığı bir bölüme yer verilmiştir:

“Kar ovaya doğru homurdana homurdana iniyordu. Yılkılıklar dağınık düzenden toplu düzene geçtiler. Kulakları bir süre dimdik kaldı. Yukarı kalkık başları, birbirine sürtündü. Yeleleri rüzgâr rüzgâr uçuştu. Kar inmişti ovaya... Yel, ıslık çalmaya başlamıştı.

Aygır kişnedi. Ön sağ ayağını sertleşmiş toprağa hırslı hırslı vurdu. Sonra tepelere doğru hızlı adımlarla yürüdü. Atlar peşine takıldı. Bir tepenin kuytusuna geldiler. Yel yine de kuyuya dalıyor, tepeden sürüklediği karları atların üzerinde tozutuyordu.

Her yöne çileli bir akşam indi. Fırtınanın azgınlığı arttıkça arttı. Yer gök bir olmuştu. Gökyüzü zulüm kusuyordu. Çok geçmeden yel ıslığını ulumaya çevirdi.

At çoğunluğunda şaşkınlık arttı. Aygır kişnedikçe yelelerini oynatıyorlar, kulaklarını dikiyorlardı.”

 

Aşağıdaki bölüm de Sait Faik Abasıyanık’ın “Haritada Bir Nokta” adlı öyküsünden alınmıştır:

“(...) Yüzünde tatlı bir gülümseme ve çalışmaktan doğabilmiş hafif bir kırmızılık vardı. Bu kırmızılık, pay dağıtan adamın elinde tek balık kalıncaya kadar adamın yanağında durdu. Sonra birdenbire uçtu. Yüzündeki gülümseme önce tehlikeli bir halde dondu. Sandım ki böyle, bütün ömrünce böyle donuk bir tebessümle kalıverecek adam. Etrafına bakındı. Gülümseme birdenbire yüzünde bir meyve gibi çürüyüverdi. Gözleri hayretle büyüdü.”

 

 

YAZIM KURALLARI- NOKTALAMA İŞARETLERİ TEST 1

 

 

1)”Bahar geldi mi köye döneriz” cümlesinin sonuna aşağıdaki noktalama işaretlerinden hangisi getirilmelidir?

A) Soru işareti (?)                     B) Ünlem işareti (!)

C) Nokta (.)                              D) Üç nokta (...)

 

2) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur?

A) Olağan üstü olayların anlatıldığı metin türüne masal denir.

B) Herşeyin yolunda gittiği günleri özledim.

C) Karekter analizi yapmayı çok sever.

D) Bugünkü dersimizde birçok şey öğrendik.

 

3) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Kitaplar en iyi dostlarımızdır.

B) Bu fuar, kitap severler için önemli bir fırsat.

C) Kitabın ön söz kısmına göz atmanızı rica ediyorum.

D) Okulumuzun düzenlediği şiir dinletisi etkinliğine hoş geldiniz.

 

4) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur?

A) Bu konu hakkında hiç bir şey bilmediğimin farkına vardım.

B) Birden bire yağmur yağmaya başladı.

C) Herkez tahtaya yazdıklarımı defterine geçirsin.

D) Bu soruyu yalnız Hasan çözebilir.

 

5) Türkçe öğretmeni Merve Hanım, öğrencilerden çeşitli cümleler yazmalarını istemiştir. Öğrencilerin kurduğu cümleler ise şunlardır:

Kerem: Erezyonun önüne geçebilmemiz için tedbirler almalıyız.

Bilal: Dinazorlar çok ilgimi çekiyor.

İrem: Düzenli antreman yapmak sporcuyu başarıya götürür.

Sezen: Birtakım meselelere takılmaktan işimizi yapamıyoruz.

Yukarıdaki öğrencilerden hangisi kurduğu cümlede yazım yanlışı yapmamıştır?

A) Sezen           B) İrem            C) Bilal          D) Kerem

6) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur? 

A) Marmara bölgesi sanayinin geliştiği bölgelerimizden birisidir. 

B) Akşam üzeri ürünlerin gelmesini bekliyoruz. 

C) Aç gözlü insanlar bana bıkkınlık vermeye başladı. 

D) Agresif bir insandır kendisi, onunla anlaşmak pek kolay olmuyor. 

7) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özel isimlerin yazımı ile ilgili bir yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Topkapı Sarayı tüm görkemiyle bizi bekliyordu. 

B) İleri düzeyde İngilizce biliyordu. 

C) Yıllarca Başpınar mahallesinde oturmuş. 

D) Ömer Seyfettin'in öykülerini çok severim. 

8) - Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren "evet, hayır, yok" gibi kelimelerden sonra konur. 

-Birbiri ile bağlantılı sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur. 

-Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelimelerin arasına konur. 

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül (,) yukarıdaki işlevlerinin dışında kullanılmıştır?

A) Peki, o konuyu daha sonra görüşelim. 

B) Kitaplarını, defterlerini, dergilerini ve gazetelerini düzenli bir şekilde koliye yerleştirdi. 

C) Sabah kalkar, kahvaltısını yapar ve parka koşmaya giderdi. 

D) Behçet Bey, yavaş adımlarla odaya girerek masasına oturdu ve düşünmeye başladı.

9) Aşağıdaki cümlelerin hangisinin sonunda üç nokta (...) kullanılamaz?

A) Yemyeşil bir doğa, derenin şırıltısı, sessizlik ve huzur

B) Dante gibi ortasındayız ömrün

C) Sonra uzak, göğün kendi renginden biraz daha koyu kıyılara giden hudutlu bir deniz

D) Kitaplar, defterler ve çeşitli notlarla dolu küçük kağıt parçaları 

UYARI: Yazım Kuralları - Noktalama İşaretleri 5, 6, 7, ve 8. sınıflara yönelik bu testimizi öğretmenlerimizin ve öğrencilerimizin derste kullanabilmeleri amacıyla hazırlamış bulunmaktayız. Bu testin herhangi bir internet sitesinde yayınlanması ve ticari amaçlarla kullanılması kesinlikle yasaktır. Bu testin ticari amaçlarla kullanıldığının tespiti halinde gerekli yasal işlemler yapılacaktır.

Cevap Anahtarı: 1) C     2) D     3) B      4) D     5) A   6) D   7) C   8) D   9) B 

 

 

 

CÜMLEDE ANLAM TEST 2

 Bu içeriğimizde Cümlede Anlam 5, 6, 7 ve 8. sınıflara yönelik testimizi hizmetinize sunmuş bulunmaktayız. Testimiz öznel anlam, nesnel anlam, amaç-sonuç, neden-sonuç, koşul-sonuç ağırlıklıdır. 

1)Aşağıdaki cümlelerden hangisi öznel anlamlıdır?

A) Ahmet Hamdi Tanpınar, şiir, öykü, roman, makale, deneme ve edebiyat tarihi gibi türlerde eser vermiştir.

B) Türk-İslam tarihine ait eserlerin ilk örnekleri Karahanlılar tarafından meydana getirilmiştir.

C) Fanatik, aşırı romantik, uçlarda dolaşan iyimserlik de kötümserlik de tehlikelidir.

D) “Otuz Beş Yaş” şiiri Cahit Sıtkı Tarancı'ya aittir.

 

2) I. Türklerin, İslam toplumuna katılmalarıyla birlikte hat ve tezhip sanatları gelişme göstermiştir.

II. Gece, sessizliğin ruha en çok işlediği zamandır.

III. Zımpara gibi pürüzlü yüzeylerde sürtünme çokken buz gibi pürüzsüz yüzeylerde sürtünme azdır.

IV. Yaş ilerledikçe insanlar sabah saatlerini sever olurlar.

Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerden hangileri nesnel anlamlıdır?

A I ve II.         B) II ve III.         C) I ve III.         D) II ve IV

 

3) Aşağıdaki cümlelerden hangisi kanıtlanabilirlik açısından diğerlerinden farklıdır?

A) Aramızda yıllar yılı sürecek bir tatlılığın başlayacağına inancım tamdı.

B) Şair ilk dönem şiirlerinde bireysel konuları ele almıştır.

C) Çevre sorunlarının en önemli boyutu bence ekonomidir.

D) Akvaryumun en ilgi çeken kısmı akvaryumun ortasından geçen tüneldi.

 

4) “Buranın yolları, binaları gözüme o kadar düzenli geliyor ki burada huzur bulmamak gerçekten imkânsız.” cümlesi aşağıdaki cümlelerden hangisiyle kanıtlanabilirlik açısından aynıdır?

A) Buranın en güzel yanı temiz havasıdır.

B) Peyami Safa, roman türünde eserler vermiş bir yazarımızdır.

C) “Tutunamayanlar” romanı Oğuz Atay’a aittir.

D) Antalya, Akdeniz Bölgesi'nde yer alır.

 

5) Aşağıdaki cümlelerden hangisinde neden-sonuç ilişkisi yoktur?

A) Babam Ankara’ya gittiği için işlerin başında ben vardım.

B) Kardeşim korktuğu için ata yalnız binemezdi.

C) Kaşağının dişlerini biraz körletmek için duvarın taşlarına sürtmeye başladım.

D) Şımarmaktan, gurura kapılmaktan korktuğu için böyle davranırmış.

 

6) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde amaç-sonuç ilişkisi yoktur?

A) Ben, içimdeki zehirden azabı boşaltmak için acele ediyordum.

B) Kendi geçmişini unutmamak için postuyla çarığını saraydaki boş bir odanın duvarına asmış.

C) Yanıma gelmek için önüne çıkan hiçbir fırsatı kaçırmamıştı.

D) Sultan, düşüncelerinde haklı çıkmaktan dolayı çok mutlu olmuş.

 

7) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde koşul-sonuç ilişkisi yoktur?

A) Basın da yanınızda olursa başarma şansınız artar.

B) Ona imza atarsam işimden olurum.

C) Çalışma düzenin böyle olursa bu sınavı kazanamazsın.

D) Ertesi gün parkta buluşmak üzere sözleştiler.

 

8) I. Mevcut araştırma yöntemleri yetersiz kaldığı için ilerleme sağlayamadık.

II. Geçen gün arkadaşlarla nehrin yukarısına yüzmek için gitmiştik.

III. Zamanında önlem almazsak bu işin sonuçları bizim için kötü olur.

IV. TEMA, toprağa sahip çıkmak, toprağı korumak için kurulmuş bir vakıftır.

Numaralandırılmış cümlelerden hangileri amaç-sonuç cümlesidir?

A I ve II.           B) II ve III.         C) II ve IV.       D) I ve IV

 

9) İçinden çıkılmaz gibi görünen meselelerin çözümünde sabırlı olmak çok önemlidir.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi bu cümleyle aynı doğrultudadır?

A) Bir sorunla karşılaştığımızda yapmamız gereken ilk şey sorunun neden kaynaklandığını tespit etmektir.

B) Sorunların çözümünde aceleci davranmamalı, aceleci hamleler yapmamalıyız.

C) Sorunlar dayanışma ile çözülür.

D) Sorunlara yaklaşırken ve sorunları çözerken soğukkanlı bir tavır takınmalıyız.

 

10) I. İnsanlar arası ilişkilerde hoşgörülü olmak oldukça önemlidir.

II. Bazen kusurları hoş görmek büyük sorunların önüne geçebilir.

III. Kalbe giden anahtarlardan birisi de karşındaki insana kibar davranmaktır.

IV. İnsan hata yapan bir varlıktır, bu nedenle bazı hatalara karşı müsamaha göstermek lazım.

Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerden hangisi anlamca diğerlerinden farklıdır?

A I.               B) II.                 C) III.                  D) IV

Cevap Anahtarı: 1) C       2) C       3) B       4) A       5) C      6) D      7) D      8) C      9)B      10) C 

UYARI: Cümlede Anlam 5, 6, 7 ve 8. sınıflara yönelik bu testimizi öğretmenlerimizin ve öğrencilerimizin derste kullanabilmeleri amacıyla hazırlamış bulunmaktayız. Bu testin herhangi bir internet sitesinde yayınlanması ve ticari amaçlarla kullanılması kesinlikle yasaktır. Bu testin ticari amaçlarla kullanıldığının tespiti halinde gerekli yasal işlemler yapılacaktır.