ANLATIM BİÇİMLERİ TEST 1

 

1) Meşe, toprağa çok sağlam tutunan bir bitkidir. Bastığı yerde kalın kütükler oluşturur. Bunlardan çıkan kök örgüsü, dal budak saldığı yeri sıkıca kucaklar. Bu kütükler meşenin sigortasıdır. Onlar sayesinde nice kurak yıllara dayanıp gider.

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) Tartışmacı          B) Betimleyici            C) Açıklayıcı                   D) Öyküleyici

 

2) Evde ise bir tek odun bile yok. Babam öfkelendi. İsmail eline baltayı aldı, önüne eşeği kattı. Diz boyu karda bata çıka uzaklaştı gitti. Bir iki saat sonra bir yük odunla döndü.

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi ağır basmaktadır?

A) Betimleyici           B) Öyküleyici              C) Tartışmacı            D) Açıklayıcı

 

3) Orada boyu otuz metreden uzun, dalları budaklarıyla görkemli, endamlı, gösterişli bir meşe ağacı var. O meşe ağacının üst dalları arasında serçeler ve diğer kuşlar yuva yapmış. Davar sürüsü ise öğle sıcağında onun koyu, serin gölgesinde uyurdu.

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi ağır basmaktadır?

A) Öyküleyici            B) Tartışmacı            C) Açıklayıcı            D) Betimleyici

 

4) İnsansı robotlar, görünümleri insana benzeyen robotlardır. Bu robotlar insanların hareketleri ve becerileri örnek alınarak geliştirilir. Günümüzde farklı ülkelerde geliştirilen pek çok insansı robot var. Bunlardan birisi de ASIMO... ASIMO, Japonya'daki bir otomobil firması tarafından geliştirilmiş bir insansı robot.

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) Açıklayıcı            B) Tartışmacı          C) Öyküleyici             D) Betimleyici

 

5) Sabah erkenden kalktım. Bahar gelmiş, çiçekler açmıştı. Pencereyi açtım ve dışarı baktım. Muhteşem bir hava vardı. Vakit kaybetmeden kahvaltımı yaptım. Çantamı aldım ve yola koyuldum.

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi ağır basmaktadır?

A Betimleyici          B) Öyküleyici            C) Açıklayıcı              D) Tartışmacı

 

6) Hava öylesine sıcak ve durgundu ki! Yaprak kımıldamıyordu. Bozcaada’nın bu yakasından pek bir gemi de geçmiyordu. Bu yüzden denizin üstü de çarşaf gibiydi. Çocukların ağacı, bu ortam içinde, kumsalda öylesine göz alıcı bir görünüme bürünmüştü ki!

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi ağır basmaktadır?

A) Öyküleyici             B) Açıklayıcı            C) Betimleyici             D) Tartışmacı

 

7) En güzel, doğru Türkçenin, yaygın bir iletişim aracı olan televizyon kanallarından halkımıza sunulması gerekirken dilimizin tam anlamıyla linç edildiğine tanık oluyoruz. Hemen her yerli dizide, sanatçıları yöresel dilde konuşturmak yaygın hale gelmiş durumda. Diziler bu konuda adeta yarışıyorlar. Anadolu halkının kendi şivesiyle konuşması doğal ama gerekli ve doğru olan halkımızın iletişim araçlarıyla doğru ve güzel Türkçeye özendirilmesi değil midir?

Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır?

A) Açıklayıcı            B) Öyküleyici              C) Betimleyici                D) Tartışmacı

 

8) Paten öğrenmeye öncelikle denge çalışmaları ile başlanır. Patenler ile ayakta dengeli bir şekilde durulabilmesi için patenler yerde giyildikten sonra ayağa yavaşça kalkılmalı, bu aşamada bir destekten yardım alınmalıdır. Ayakta dururken patenler “V” harfi şeklinde olmalı ve topuklar birbirine dayanmalıdır.

Yukarıdaki metinde hangi anlatım biçiminden yararlanılmıştır?

A) Karşılaştırma            B) Tanımlama               C) Tartışmacı                 D) Açıklayıcı

9) Yazar, bu anlatım tekniğinde karşıt görüşü çürütmeye, kendi görüşünü okuyucuya kabul ettirmeye çalışır. 

Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde bu anlatım tekniğine örnek bir metin vardır? 

A) Doku mühendisliği, hasar görmüş dokuların onarılmasını amaçlayan bir bilim dalıdır. Canlıya ait bir dokudan alınan hücreler laboratuvar ortamında çoğaltılır. Bu aşamadan sonra oluşan doku vücuda nakledilir. 

B) Yeryüzündeki su kaynaklarından sıcaklığın etkisi ile buharlaşan su, gaz hâle geçer ve su buharını oluşturur. Atmosferdeki su buharı yağmur, kar, dolu, çiy, sis veya kırağı gibi hava olaylarının gerçekleşmesinde etkilidir. 

C)Geri dönüşümün ülke ekonomisine birçok katkısı vardır. Sanayi tesislerinin ham madde ihtiyacını karşılaması, enerji tasarrufu sağlaması, istihdamın artmasına katkı sağlaması, doğal kaynakların korunmasına yardımcı olması bu katkılardan birkaçıdır. 

D) Öykü ve roman türünde eserler okumanın insana hiçbir yarar sağlamadığını, bunların boş bir uğraş olduğunu düşünenler büyük bir yanılgı içerisinde olup, yavan ve sığ bir bakış açısına sahip olan insanlardır. Böyle düşünen insanlar okuma eyleminden yeteri kadar tat da alamazlar. Oysaki öykü ve roman okumak, insanın hayal gücünü geliştirmesinin yanında dilsel becerilerini de geliştirir. 

UYARI: ANLATIM BİÇİMLERİ  5, 6, 7, ve 8. sınıflara yönelik bu testimizi öğretmenlerimizin ve öğrencilerimizin derste kullanabilmeleri amacıyla hazırlamış bulunmaktayız. Bu testin herhangi bir internet sitesinde yayınlanması ve ticari amaçlarla kullanılması kesinlikle yasaktır. Bu testin ticari amaçlarla kullanıldığının tespiti halinde gerekli yasal işlemler yapılacaktır.

Cevap Anahtarı: 1) C      2) B      3) D       4) A        5) B         6) C         7) D         8) D 

TARTIŞMACI ANLATIMA ÖRNEK PARAGRAFLAR

 Tartışmacı Anlatım Nedir? 

İki karşıt görüşün verildiği, yazarın kendi düşüncesini savunup karşıt görüşü çürütmeye çalıştığı anlatım biçimine tartışmacı anlatım denir. Yazar bu anlatım biçiminde karşıt görüşü ve kendi görüşünü ortaya koyar ve karşıt görüşü verdiği örneklerle çürütmeye çalışır.

 

Tartışmacı Anlatım Metin Örnekleri

-Kötü davranışları yaşın küçüklüğüne ve yapılanın önemsizliğine bakarak hoş görmek tehlikeli bir eğitim yoludur. Çocukta egemen olan doğadır. Hem hırsızlığın çirkinliği, çalınan şeye göre değişmez ki. Ha elma çalmışsın, ha para. “Elma çaldı, ama kasadan para çalmak aklına bile gelmez” diyenlere benim diyeceğim şudur: “Elmayı çaldıktan sonra niçin parayı da çalmasın?”(Montaigne / Denemeler)

 

-Hepimiz eleştirilmekten kaçarız. Oysa tam aksine bunu kendiliğimizden istememiz, gelin bizi eleştirin dememiz gerekir. Hele eleştirme bir ders değil de bir karşılıklı konuşma gibi olursa... Biri çıkıp bizim düşüncemizin tersini söyledi mi onun doğru söyleyip söylemediğine değil, doğru yanlış kendi düşüncemizi savunmaya bakarız. Bizi düzeltmek isteyene kollarımızı açacak yerde yumruklarımızı gösteririz. (Montaigne / Denemeler)

 

-Ne yazık ki yapmanın zor, yıkmanın kolay olması ucuz başarılar elde etmek hevesinde olan insanları yıkıcı olmaya teşvik ediyor. Yıkmak da başarı mıdır, diyeceksiniz. Öyle görünür şüphesiz. Ama yerine bir şey yapmaya gücü yetmeyenlerin yıkıcılığı, sadece bir varlığı ortadan kaldırmakla sonuçlanır. Bu da marifet değildir. Onun için ancak yapmak uğrunda yıkmanın bir manası olabilecektir. Bu da bilgili insanların elinde, cahillerin değil; bir şey yapmaya muktedir insanlar tarafından düşünülüp taşınılarak yapılırsa faydalı sonuçlar doğurabilir.  (Şevket Rado / Saadet Yolu)

 

-“Güleriz ağlanacak halimize.” diyen şair, emin olunuz ki, hata ediyor. Ağlanacak bir hal karşısında ağlamaya kalkan adamdan hiçbir fayda gelmez. Fakat gülümseyen adamda ümit vardır. Bu halin bir çaresini bulacak demektir. (Şevket Rado / Eşref Saati)

BETİMLEYİCİ ANLATIM-ÖRNEK METİNLER

 Bir varlığı, bir durumu ayırt edici nitelikleriyle okuyucunun gözünde ve zihninde canlandıracak bir biçimde anlatma tekniğine betimleyici anlatım denir. Betimleyici anlatımda gözlem ve görsellik esastır ve bu anlatım biçiminde olaya yer verilmez. Betimleyici anlatım “sözcüklerle resim çizme sanatı” olarak da adlandırılır.

Aşağıda Abbas Sayar'ın “Yılkı Atı” adlı eserinden betimleyici ögelerin ağır bastığı bir bölüme yer verilmiştir:

“Kar ovaya doğru homurdana homurdana iniyordu. Yılkılıklar dağınık düzenden toplu düzene geçtiler. Kulakları bir süre dimdik kaldı. Yukarı kalkık başları, birbirine sürtündü. Yeleleri rüzgâr rüzgâr uçuştu. Kar inmişti ovaya... Yel, ıslık çalmaya başlamıştı.

Aygır kişnedi. Ön sağ ayağını sertleşmiş toprağa hırslı hırslı vurdu. Sonra tepelere doğru hızlı adımlarla yürüdü. Atlar peşine takıldı. Bir tepenin kuytusuna geldiler. Yel yine de kuyuya dalıyor, tepeden sürüklediği karları atların üzerinde tozutuyordu.

Her yöne çileli bir akşam indi. Fırtınanın azgınlığı arttıkça arttı. Yer gök bir olmuştu. Gökyüzü zulüm kusuyordu. Çok geçmeden yel ıslığını ulumaya çevirdi.

At çoğunluğunda şaşkınlık arttı. Aygır kişnedikçe yelelerini oynatıyorlar, kulaklarını dikiyorlardı.”

 

Aşağıdaki bölüm de Sait Faik Abasıyanık’ın “Haritada Bir Nokta” adlı öyküsünden alınmıştır:

“(...) Yüzünde tatlı bir gülümseme ve çalışmaktan doğabilmiş hafif bir kırmızılık vardı. Bu kırmızılık, pay dağıtan adamın elinde tek balık kalıncaya kadar adamın yanağında durdu. Sonra birdenbire uçtu. Yüzündeki gülümseme önce tehlikeli bir halde dondu. Sandım ki böyle, bütün ömrünce böyle donuk bir tebessümle kalıverecek adam. Etrafına bakındı. Gülümseme birdenbire yüzünde bir meyve gibi çürüyüverdi. Gözleri hayretle büyüdü.”

 

 

Metin Türleri, Anlatim Biçimleri, Düşünceyi Geliştirme Yolları - Boşluk Doldurma Etkinliği - Cevaplar

 Cevaplarını verdiğimiz etkinliğe BURADAN ulaşabilirsiniz. 

1) makale

2) öykü (hikâye)

3) haber yazısı

4) deneme

5) tanık gösterme

6) karşılaştırma

7) sayısal verilerden yararlanma

8)öyküleyici anlatım (Öyküleyici anlatımı filme benzetebiliriz. Filmdeki olaylar nasıl bir akış içerisinde aktarılıyorsa öyküleyici anlatımda da olay bir akış içerisinde anlatılır. Başka bir deyişle bu anlatım biçiminde bir olay akışı vardır.)

9) açıklayıcı anlatım

10) tartışmacı anlatım

11) örnekleme/örneklendirme (Metnin başında okuma yöntem ve tekniklerinden söz edip metnin devamında bu yöntem ve tekniklere örnekler verilerek (not alarak okuma, eleştirel okuma, sessiz okuma, sesli okuma, göz atarak okuma, işaretleyerek okuma) konu somutlaştırılmıştır.

Metin Türleri, Anlatım Biçimleri, Düşünceyi Geliştirme Yolları - Boşluk Doldurma Etkinliği

 Sizlere bu yazımızda metin türleri, anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yollarıyla ilgili boşluk doldurma etkinliği sunacağız. 

Aşağıda boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz. 

1) Okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla yazılan, nesnel anlatımın hakim olduğu, anlatılanların bilimsel veriler vb. yoluyla kanıtlandığı yazı türüne ............ denir.

2) Yaşanmış ya da yaşanması mümkün olan olayların anlatıldığı, kişi sayısının sınırlı olduğu, romana oranla daha kısa soluklu olan metin türüne ............. denir.

3) Toplumda ya da doğada meydana gelen büyük, ilgi çekici olayların veya durumların tarafsız bakış açısıyla gazete, radyo, televizyon vb. araçlarla halka duyurulduğu yazılara ........................... denir.

4) Yazarın kişisel görüşlerini kendi kendine konuşuyormuşçasına kanıtlama yoluna gitmeden dile getirdiği metin türüne .............. denir.

5) Yazarın, benimsediği ve savunduğu düşüncenin doğruluğuna okuyucuyu inandırmak amacıyla o alanda tanınmış ve görüşleri o alanda kabul görmüş kişilerin sözlerinden alıntı yaptığı  düşünceyi geliştirme yoluna .............................. denir.

6) Herhangi bir düşünceyi açıklamak için birden fazla olay, varlık veya kavram arasındaki benzerliklerin ya da farklılıkların dile getirildiği düşünceyi geliştirme yoluna  ........................... denir.

7) Bir yazıda dile getirilen düşüncelerin kanıtlanması amacıyla istatistik, grafik vb. araştırma sonuçlarından faydalanıldığı düşünceyi geliştirme yoluna  ............................................ denir.

8) Yaşanmış ya da yaşanabilecek bir olayın bir akış içerisinde okuyucuya aktarıldığı anlatım biçimine ........................................... denir.

9) Yazarın okuyuculara bilgi vermek amacıyla oluşturduğu ve nesnel anlatımın hakim olduğu anlatım biçimine .......................................... denir.

10)Karşıt iki görüşün olduğu, yazarın kendi düşüncelerini savunmak ve okuyucuya benimsetmek amacıyla kullandığı anlatım biçimine ............................................ denir.

11) Bir metni okurken çeşitli okuma yöntem ve tekniklerini kullanırız. Kimi zaman metnin önemli noktalarını tespit etmek amacıyla not alarak okuma yöntemini kimi zaman da metindeki bilgilerin doğruluğunu ve yanlışlığını tespit etmek, konuya farklı bakış açıları getirebilmek için eleştirel okuma yöntemini kullanırız. Kullandığımız diğer okuma yöntem ve teknikleri de sesli okuma, sessiz okuma, göz atarak okuma, işaretleyerek okumadır.

Yukarıdaki metinde kullanılan düşünceyi geliştirme yolu .................................... dir.

Etkinliğimizle ilgili cevaplara BURADAN ulaşabilirsiniz.